De prijzen voor landbouwgrond blijven maar stijgen. ‘Of de hoge rente de honger naar grond drukt? We merken er weinig van’, constateren de makelaars van AgriVastgoed in Heerenveen. Ze zien nog een ontwikkeling: ‘Het komt steeds vaker voor dat akkerbouwers de grond van melkveebedrijven kopen.’
In de Akker van het Noorden van vier jaar geleden schreven we dat de prijs van landbouwgrond in Nederland sinds 1965 steeg van omgerekend € 5.000 naar gemiddeld € 64.000 in 2019. De Rabobank voorspelde toen dat de grondprijzen in Nederland hun piek met die € 64.000 wel zo’n beetje hadden bereikt. Vier jaar verder kunnen we constateren dat de bank er naast zat. De gemiddelde prijs voor alle landbouwgrond in Nederland lag in het derde kwartaal op € 77.600 per hectare (ha). Dat is 5,4% hoger dan in het tweede kwartaal van 2023 (€ 73.600 per ha) en 5,7% boven de gemiddelde prijs over heel 2022: die bedroeg € 73.400 per hectare. Dat gemiddelde zal dit jaar opnieuw een aantal procenten stijgen. Het is duidelijk dat de stijgende rentes geen trendbreuk teweeg hebben gebracht.
Erfpacht wint aan belangstelling
De grondhonger onder akkerbouwers blijft groot. Ondertussen zijn banken kritischer bij het aangaan van financieringen. De algemene verwachting is dan ook dat groei in de toekomstige grondpositie van boeren steeds meer een mix gaat zijn van eigendom, pacht, erfpacht en mogelijk wat alternatieve vormen zoals samenwerking. Erfpachtfinanciering wint daarbij duidelijk aan belangstelling. Bij erfpachtfinanciering verkoopt de ondernemer de grond aan een vastgoedorganisatie en huurt deze vervolgens terug in de vorm van erfpacht. Als jaarlijkse pachtprijs betaalt hij een vergoeding in de vorm van een canon. Voor de pachtperiode wordt een termijn afgesproken van minimaal 26 jaar. Voordelen zijn de lange gebruikszekerheid en lage financieringslasten. Het verbetert de liquiditeitspositie van de ondernemer. Een nadeel is een maximale financiering van 70 tot 80% van de marktwaarde. Het levert uiteindelijk geen eigendom op en de waardestijging zit voor een deel bij de investeerder. Een ander nadeel is dat de canon jaarlijks stijgt met de inflatie. Er zijn vaak wel interessante mogelijkheden voor terugkoop.
Kijken we wat specifieker, bijvoorbeeld naar de prijs van akkerbouwgrond in Nederland: die steeg in het derde kwartaal van dit jaar met zo’n 5% naar € 89.100 per ha. Dat is 5,4% boven de gemiddelde prijs in 2022 van € 84.500 per hectare.
Meer ‘allochtone’ boeren
Aan tafel in hun kantoor in Heerenveen kijken de agrarische makelaars Reitze Sybesma, Sybren Zeldenrust en Eelke Turkstra van Agri Vastgoed terug op het bijna afgelopen jaar. AgriVastgoed is een agrarische makelaardij die actief is in met name Fryslân en Groningen. 0ok verzorgt het bedrijf taxaties. Een opmerkelijke trend die ze zien is dat alle melkveebedrijven die ze dit jaar hebben verkocht vrijwel zonder uitzondering naar boeren buiten deze twee provincies zijn gegaan. Steeds meer melkveehouders kijken naar mogelijkheden om hun bedrijf te verplaatsen omdat uitbreiding op de huidige locatie lastig is vanwege onder andere de natuur. Aanbod van moderne bedrijven is er voldoende. ‘Je ziet vaker dan voorheen dat een melkveehouder in bijvoorbeeld Noord-Holland z’n grond verkoopt aan een bloembollenteler of een akkerbouwer. Voor één hectare bollengrond daar kun je hier twee hectare melkveehouderijgrond terugkopen. Dan kun je, zeker met de afbouw van derogatie, een mooie slag maken als melkveehouder. Dat is echt wel een ontwikkeling van de laatste tijd’, constateert Zeldenrust. Je zou het de opmars van de ‘allochtone’ boeren in Noord-Nederland kunnen noemen.
Akkerbouw op ‘pole position’
Sybesma ziet nog een andere trend. ‘Je ziet vaker dat een melkveebedrijf met goede grond wordt gekocht door een akkerbouwer. In Noord-Friesland kan ik zo drie recente voorbeelden noemen.’ Turkstra beaamt dit. ‘Als er ergens 5 hectare hele mooie grond te koop komt en aan de ene kant ligt een akkerbouwbedrijf en aan de andere kant een melkveebedrijf, dan gaat de grond naar de akkerbouwer.’ Want? Turkstra: ‘Die kan het meeste betalen. In de jaren’90 ging het slecht met de akkerbouw en zag je dat er veel akkerbouwbedrijven overgingen naar melkveehouders. Nu zie je min of meer de omgekeerde beweging en worden melkveebedrijven vaker gekocht door akkerbouwers.’ Zeldenrust: ‘Akkerbouwers zijn actief op zoek naar schaalvergroting en hebben het geld ervoor.’
In NOP start handel met € 160.000
Veruit de hoogste prijzen in het Noorden worden betaald in de Noordoostpolder. ‘Daar begint de handel vanaf € 160.000 voor een hectare akkerbouwgrond’, zegt Sybesma. In Noord-Groningen wordt voor goede akkerbouwgrond momenteel € 130.000 tot € 140.000 per hectare betaald. ‘Dat is meer dan de prijs die voor goede akkerbouwgrond in Noordwest-Friesland. Die varieert tussen de € 90.000 en € 110.000’, constateert Turkstra. Dat er in Noord-Groningen meer wordt betaald, heeft volgens hem deels ook te maken met de uitbreiding van de Eemshaven.
