Als paddenstoelen schieten ze de grond uit, de accu’s voor energieopslag op akkerbouwbedrijven. De handel op energiemarkten is voor boeren een mooi nieuw verdienmodel. ‘Maar er wordt vaak niet goed nagedacht over de risico’s. Dat kan bij brand of calamiteiten fikse problemen opleveren met verzekeraars’, waarschuwt adviseur Yme Meirink van Topteam.
Opgelucht haalt Klaas Tigchelaar adem. De vijf accu’s voor energieopslag op zijn erf doorstonden de inspectie van Avéro Achmea met glans. De betonwand links op de foto beschermt zijn bedrijfsgebouwen tegen batterijbrand, de betonwand rechts voorkomt dat een haastige vrachtwagenchauffeur een accu in de vernieling rijdt. En zo zijn er nog een aantal regels die boeren in acht moeten nemen om geaccepteerd te worden door hun verzekeraar, dan wel financiële schade vergoed te krijgen bij onverhoopte calamiteiten. ‘Denk erom, denk erom, laat je goed informeren over de regels. Voor je het weet, zit je met een onverzekerde miljoenenschade’, stelt Yme Meirink.
Hij kan het weten. Meirink runt een akkerbouwbedrijf in Oosternijkerk en is adviseur op gebied van agrarische verzekeringen bij Topteam. ‘Met zonnepanelen hebben we best al wat ellende gehad, dat moeten we met de snel opkomende batterijsystemen voor energieopslag zien te voorkomen’, zegt hij. Als verzekeringsadviseur is hij de schakel tussen boer en verzekeraar. Zo is hij ook het eerste aanspreekpunt voor Klaas Tigchelaar, die in het Friese Wijnaldum een groot varkensbedrijf heeft met een hoekje akkerbouw erbij. Op zijn bedrijfsgebouwen liggen zo’n duizend zonnepanelen. Circa 25% van de opgewekte stroom gebruikt Tigchelaar direct zelf, 75% gaat het net op. De vijf recent gekochte batterijen hebben een capaciteit van 1 MWh en geven hem de mogelijkheid om de stroom pas aan het net te leveren op momenten dat de vraag groot en dus de prijs hoog is. Een andere mogelijkheid is om de stroom ’s avonds te gebruiken voor zijn varkens- of akkerbouwbedrijf, die samen een jaarlijks verbruik hebben van zo’n 500.000 kWh.
Serieuze chemie op het erf
Het bedrijf Lokaalstroom in Dronrijp adviseerde Tigchelaar bij de aanschaf van de batterijen. Ook verzorgde dit bedrijf de volledige installatie, het energiemanagementsysteem en het energiecontract. In de kantine van het bedrijf van Tigchelaar praten Anton Klaver en Theun de Jong van Lokaalsroom, Yme Meirink en Klaas Tigchelaar over de kansen, maar vooral over de risico’s van energieopslag. Op steeds meer agrarische bedrijven komen energieopslagsystemen, variërend van koelkastformaat tot zeecontainers met een vermogen van meerdere MWh’s. ‘Dan staat er serieuze chemie op je bedrijf’, zegt Klaver. Accu- en batterijsystemen bestaan onder andere uit brandbare lithium. Bij brand kunnen giftige gassen vrijkomen. ‘Als je energie in grote hoeveelheden opslaat zoals bij een agrarisch bedrijf, dan zul je ook serieus naar de risico’s moeten kijken.’
Dat gebeurt nog lang niet overal. Hoe dat kan? ‘De boer geeft de leverancier opdracht om ze neer te zetten, zonder nadenken of overleg vooraf’, vertelt Klaver. Hij laat een plaatje zien van een batterij die op een halve meter van het pand staat, tegen een voersilo aan. ‘Levensgevaarlijk’, zegt hij. Ander voorbeeld: een compleet dichte container, waarvan de deuren na een zogeheten ‘thermal runaway’ door de ontploffing eruit knalden. ‘Als je daarbij had gestaan, had je het niet na kunnen vertellen.’ Klaver legt uit dat de batterijen op het erf van Tigchelaar een explosieluik bovenop hebben. ‘Bij brand gaat de luchtdruk altijd naar boven toe. Dat betekent dat de deuren ook gewoon veilig zijn.’
Meirink noemt het voorbeeld van een accu pal bij een trafo. ‘Niet doen.’ Hij stelt dat onwetendheid bij boer, installateurs en zelfs verzekeraars hieraan ten grondslag ligt. ‘Batterijen zijn een relatief nieuw fenomeen. Er zijn wel richtlijnen, maar een keuring op naleving daarvan ontbreekt. Zo’n keuring zit er overigens wel aan te komen, in de vorm van Scope 15. ‘Wat we veel zien, is dat er op eigen interpretatie een batterijsysteem wordt neergezet’, vertelt Anton Klaver. ‘Daarvan weten wij nu al: die komt straks niet door de Scope 15-keuring. Ik snap het wel: een kort kabeltje, lekker goedkoop. Maar als er straks wordt gekeurd, dan mag je nog een keer.’
Teleurstelling met zonnepanelen
Meirink beaamt de woorden van Klaver en haalt de aanleg van zonnepanelen aan als voorbeeld hoe het niet moet. ‘Tot een paar jaar terug werden zonnepanelen op het dak gelegd, vaak zonder dat aan de regels werd voldaan. Dat gebeurde dan naar inzicht van de betrokken installateur.Uiteindelijk kwamen alle partijen uit de branche in 2021 met Scope 12. Dit is een uitgebreide keuring op veiligheid en juistheid van de installatie. Het gevolg is dat nu veel bestaande installaties compleet moeten worden vervangen. Dat betekent alle zonnepanelen van het dak, alle bekabeling eraf, de omvormers op een nieuwe plek hangen. Dus wat je uiteindelijk krijgt, is dat het bestaande systeem, wat financieel en technisch nog lang niet is afgeschreven, compleet opnieuw geplaatst moet worden. Dit jaagt boeren enorm op kosten. We zien nu dat de batterijen het boerenerf veroveren. Een vergelijkbare teleurstelling als met de zonnepanelen willen we zien te voorkomen door nu al goed te waarschuwen.’
‘Denk erom, laat je goed informeren over de regels; Een miljoenenschade ligt op de loer’
Afschermen erg belangrijk
Wat zijn nu zaken waar een boer rekening mee moet houden bij het plaatsen van accu’s? Meirink: ‘Uit verzekeringstechnisch oogpunt zeg ik: het allerbelangrijkste bij het plaatsen van grotere accu’s is dat ze minimaal 10 meter los staan van het bedrijfsgebouw en dan bij voorkeur ook nog afgeschermd met een betonwand. Alles binnen 10 meter moet sowieso worden afgeschermd met een betonwand. Wie deze vorm van compartimentering het beste voor elkaar heeft, die heeft in de toekomst de minst lastige vragen.’ Klaver: ‘Het is altijd maatwerk, zoals ook hier bij boer Tigchelaar. De dichtstbijzijnde accu staat niet op 10 maar op 8 meter van het gebouw.’ Wat nu? ‘We zijn in overleg gegaan met Yme en de verzekeraar van Klaas, Avéro Achmea. Het advies was om er een betonwand tussen accu en bedrijfsgebouw meer te zetten. Met een hoogte die ervoor zorgt dat, mocht de brand over de wand trekken, deze het dak van de boerderij nooit en te nimmer kan raken.’ De betonwand geeft voldoende tijd tot het moment dat de brandweer is gearriveerd en de afscherming met waterwaaier tussen pand en batterij kan overnemen.
‘Als je het niet goed voor elkaar hebt, zijn verzekeraars keihard en krijg je geen cent’
Overleg met je agent/verzekeraar
Toen Klaas Tigchelaar bij Lokaalstroom aanklopte voor een energieopslagsysteem, kreeg hij daar het advies om eerst even contact op te nemen met zijn verzekeringsagent. Klaver: ‘De eisen zijn bij ons in grote lijnen natuurlijk bekend, omdat wij regelmatig contact met verzekeraars hebben. Maar voor het maatwerk is het altijd beter om even met de verzekeringsagent te bellen. Zo konden we samen tot een voor iedereen geaccepteerd plan komen.’ Tigchelaar: ‘Yme kwam met een toelichting op wat de eisen zijn van mijn verzekeraar Avéro Achmea. Zaken als de juiste afstand tot de bedrijfsgebouwen, een brandwerende afscherming, preventieve maatregelen tegen aanrijding van de accu’s, een opleveringskeuring, een betrouwbare installateur en het hebben van een goed noodplan, kwamen daarbij ter sprake. Dan ben je een heel eind in de goede richting.‘ Yme Meirink: ‘Het is heel simpel: als je het niet goed voor elkaar hebt, zijn verzekeraars keihard en krijg je geen cent.’
‘Pas aan de keukentafel kom je tot maatwerk’
‘Opslagsystemen voor energie staan negen van de tien keer niet goed opgesteld. Wij treffen regelmatig systemen aan die nota bene binnen staan, pal bij de meterkast. En staan ze wel buiten, dan vaak veel te dicht bij het bedrijfsgebouw’, zegt André van Strien. Hij is directeur van Troostwijk BvT in Amsterdam, marktleider in risico-inspecties voor de agrarische sector. Zijn bedrijf opereert onafhankelijk van verzekeraars. ‘Het is bij agrarische ondernemers echt geen onwil, maar vooral onwetendheid omdat het een relatief nieuw fenomeen is.’ Van Strien adviseert boeren om zich goed bij hun verzekeringsmensen te laten informeren alvorens te investeren in een energieopslagsysteem. Ook waarschuwt hij om goed te kijken naar de kwaliteit van de batterijen. ‘Er zijn veel cowboys op de markt, we zien grote verschillen in batterijkwaliteit, de mate van brandbaarheid, maar ook installatiekwaliteit, zeg maar de systemen met een rookmelder van Ali Express-kwaliteit.’ Hij geeft een aantal praktijkvoorbeelden van zelf gebouwde batterijsystemen die razendsnel in de fik vliegen. ‘Een betrouwbaar systeem en een betrouwbare leverancier zijn heel belangrijk.’ Maar dat geldt ook voor goed batterijmanagementsysteem en de signalen daarvan dan serieus nemen. ‘Dan geeft zo’n batterijmanagementsysteem een storing aan, maar wordt er op de resetknop gedrukt onder het mom van: morgen weer een dag. Maar zo’n systeem waarschuwt niet voor niks.’ De aanbevelingen van Lokaalstroom en Meirink onderschrijft hij. ‘Ik zeg altijd: je moet gewoon met die boer aan de keukentafel gaan zitten en met hem in gesprek gaan. Er is geen erf gelijk, pas daar kun je uitleggen wat de risico’s zijn voor het bedrijf en samen aan een maatwerkoplossing werken.’
