Alle mesttransporten tussen bedrijven moeten straks digitaal geregistreerd worden. En mesttransport mag pas na een goedkeuring van de NVWA. Het papieren vervoersbewijs vervalt. Ook bij boer-boer transport is een melding vooraf verplicht.
Werken volgens een strakke planning is lastig als je afhankelijk bent van het weer en als je met dieren werkt. Vaak gebeurt er iets wat je planning van werkzaamheden in de war schopt. De aanstaande aanscherping van mestregels is dan ook niet iets wat melkveehouders met open armen zullen ontvangen.
Aanleiding voor de overheid om met extra en strengere regels te komen is fraude tegengaan. De laatste decennia kwamen er regelmatig gevallen van fraude rondom mesttransport aan het licht. Sjoemelen met mest is financieel gezien lucratief. Daar wil de overheid een drastischer stokje voor steken.
Alles digitaal
Het ministerie van LNV is van plan om een aantal nieuwe regels in te voeren rond het transport van mest (zie kader onderaan). De meeste regels zijn van toepassing op de mestvervoerder. Maar ze hebben ook gevolgen voor de veehouder die de mest levert en de veehouder of akkerbouwer die de mest afneemt.
‘Volledig digitaal werken per 1 januari 2021 lijkt onhaalbaar’
Een mesttransporteur kan straks alleen aan de slag als hij een gepland mesttransport van tevoren meldt bij de NVWA en een goedkeuring van de melding terug heeft ontvangen. Papieren mestbonnen zijn er volgend jaar niet meer. Alles gaat digitaal. Een veehouder die mest levert, is verplicht om mestbonnen te ondertekenen. In de huidige situatie mag de mesttransporteur die ondertekening uitvoeren; mits de vervoerder hiertoe gemachtigd is door de boer. Maar na invoering van de nieuwe regels mag dat niet meer. Hij of zij moet een digitale handtekening plaatsen onderaan de digitale mestbon.
Bij het zogenaamde boer-boer-transport is wegen en bemonsteren van de mest niet nodig. Dit blijft zo. Wel geldt straks ook bij boer-boer-transport de verplichting om een voorgenomen transport vooraf te melden bij de overheid.
Praktijk is weerbarstig
Dat de overheid de ‘mesttransportketen’ fraudebestendiger wil maken, is iets waar niemand op tegen is. LTO, vertegenwoordiger van de boeren, en Cumela, de brancheorganisatie van loonwerkers en mesttransporteurs, laten weten dat ze positief staan tegenover het digitaliseren van de mestketen. ‘De digitalisering die de overheid voor ogen heeft, sluit naadloos aan bij de certificering van de mestketen waar wij naar streven’, zegt Hans Verkerk, beleidsmedewerker bij Cumela. ‘Als alle gegevens digitaal beschikbaar zijn, is die certificering uitvoerbaar zonder veel extra administratieve inspanningen.’
De invoering van de nieuwe regels, die door zowel overheid als bedrijfsleven ondersteund worden, blijkt desalniettemin geen fluitje van een cent te zijn. ‘De praktijk is weerbarstig’, zegt Ard Brandts van automatiseringsbedrijf Rovecom. Dit bedrijf is druk met het maken van software voor mesttransporteurs om de digitale aanpak mogelijk te maken.
Nieuwe regels bij mesttransport
De vervoerder meldt aan RVO vooraf dat hij van plan is om mest te laden. In de melding staat waar hij gaat laden, wie de mest vervoert, bij wie de mest geleverd gaat worden, de hoeveelheid mest en om welke mestsoort het gaat. Ook moet de vervoerder aangeven hoe laat het transport waarschijnlijk gaat beginnen. Na de melding ontvangt de melder als het goed is geautomatiseerd een goedkeuring.
De vervoerder doet een digitale startmelding op het moment dat hij bij de mestleverancier arriveert. De vervoerder doet een digitale laadmelding van het laden van de mest. Deze melding is vergelijkbaar met de huidige laadmelding met behulp van de AGR/GPS-apparatuur.
De vervoerder doet een digitale weegmelding. Deze melding geeft aan waar en wanneer het nettogewicht is vastgesteld en wat het nettogewicht is.
Daarna volgt een losmelding. Deze melding is vergelijkbaar met de huidige losmelding met behulp van de AGR/GPS-apparatuur.
Na afloop van het transport moeten zowel de afnemer als de leverancier van de mest de mestverplaatsing digitaal ondertekenen.
‘Daar komt heel veel bij kijken. De overheid heeft een digitaal portaal ontwikkeld waarbinnen alles moet gebeuren. Het uitgangspunt van de overheid daarbij was dat iedere mesttransporteur een planner op kantoor heeft zitten die de noodzakelijke meldingen kan uitvoeren. Maar de praktijk is anders. Er zijn diverse eenmansbedrijven. Die moeten de mogelijkheid hebben om voorgenomen mesttransporten vanaf hun voertuig te melden.’
Gemengde gevoelens
Mesttransporteurs kijken met gemengde gevoelens tegen de nieuwe regels aan. ‘Ook wij zien het belang van een gesloten mestketen. Op dit moment werken wij al met digitale vervoersbewijzen’, zegt Alida Luimstra van Luimstra Loonbedrijf Grondverzet en Transport in Surhuizum. ‘Anderzijds zien we ook dat de nieuwe regels gaan zorgen voor meer administratieve druk. En misschien nog wel zwaarwegender, ze kunnen ten koste gaan van onze flexibiliteit. Als we een mesttransport willen doen, moeten we dat straks eerst melden en wachten op goedkeuring. Als het systeem goed functioneert, zal dit misschien meevallen. De praktijk moet dit uitwijzen.’
Overheid te laat begonnen
Het voornemen van de overheid om per 1 januari 2021 te starten met de volledige digitalisering van de mestketen lijkt niet haalbaar, constateren alle partijen. ‘Als automatiseerders hebben we heel lang moeten wachten op uitgangspunten van de overheid om de benodigde software te ontwikkelen’, zegt Brandts van Rovecom. ‘Met stoom en kokend water zijn we daar nu mee bezig. Maar volledig digitaal werken per 1 januari lijkt onhaalbaar.’ Volgens Brandts is het onverstandig om de volledig digitale aanpak halsoverkop in te voeren.
Mest naar particulieren
Veehouders die (een deel van) hun mestoverschot wegwerken door het leveren van kleine partijen aan particulieren, krijgen ook met extra beperkingen te maken. Afzet van mest naar particulieren mag vanaf 2021 alleen nog als de particulier beschikt over een relatienummer bij RVO.
Brancheorganisatie Cumela concludeert dat de overheid de complexiteit van de invoering van de nieuwe regels heeft onderschat. ‘Formeel is het al onmogelijk geworden om de nieuwe regels per 1 januari in te voeren. Het ministerie van LNV heeft pas in de tweede helft van november de details van de nieuwe regelgeving naar Brussel gestuurd. Volgens de geldende procedure kan Brussel niet voor half februari akkoord gaan met de voorgenomen aanpassingen’, meldt Verkerk.
Proefperiode gewenst
Cumela zit binnenkort bij het ministerie aan tafel om te overleggen over de introductie van de nieuwe mesttransportregels. Het is de bedoeling om afspraken te maken over de invoering van de nieuwe regels op een manier die voor de praktijk uitvoerbaar is. Brandts van Rovecom is voorstander om te beginnen met een proefperiode om ervaring op te doen. Hij vindt Cumela aan zijn zijde. ‘Zowel overheid als bedrijfsleven hebben er alle belang bij dat de toepassing van de nieuwe regels soepel verloopt.’
Wat betekent de vertraging voor mesttransporteurs en boeren? ‘Dat valt op zich mee’, zegt Verkerk. ‘Gewoon nog even wat langer blijven werken met de papieren mestbonnen en de digitale versie daarvan.’
